 |
| Riza Lahi |
RIZA LAHI
ANA E FRIKËSHME E FUTJES NË BE
E cila qënka kjo anë e frikëshme
krahas të mirave të mëdha e të padiskutuehsme të futjes në BE?
Popujt e vegjël kanë këtë rrezik
potencial – goditjen e rëndë apo dhe humbjen e identitetit të tyre kombëtar.
Këtë tezë nuk është se e kemi zbuluar
ne të parët; këtë e dijnë apo e hamendësojnë të gjithë, por te ne në Shqiëri,
siç duket pak kush e ka në referencë.
Shtylla të identitetit kombëtar janë,
së pari gjuha. Nga 3.5 milion fjalë që përmban bagazhi I leksikut tonë, a janë
në monoritet të theksuar fjalët origjinale të shqipes? Unë ende nuk dua
ta besoj shifrën 700 – 800 fjalë gjithsej, siç e kam lexuar në një
statistikë.Latinizmat , sllavizmat dhe turqizmat e kanë bëre të veten gjatë
shekujve. Alarmin e dhimbshëm e pat dhënë 5 shekuj më parë një prift – Gjon
Buzuku, kur shkruan për gjuhën tonë që “po bdaret e po bastardhohet”.
Leksiku i shqipes është goditur rëndë
gjatë globalizmit romak dhe ottoman. Por këta lloje globalizmi, nuk mundën ta
mposhtnin kurrë, ta merrnin qoftë edhe kullë nga morfologjia, sintaksa dhe
ndërtimi i fjalive të gjuhës sonë kaq të vjetër dhe , me siguri që ka qënë edhe
po aq e pasur.
Alarmin atëherë e dha një shkrimtar –
Buzuku.
Shkrimtarët shqiptarë të ditëve të
sotme po shkojnë drejt shfarosjes, duke I lënë vëndin një kategorie tjetër
pasionantësh për të shkruar, për të derdhur hallet e dertet e veta , që
kunderejt prarave, mund të botojnë çfardo dhe sapo të kenë derdhur të hollat në
numurin përkatës të llogarisë.
Si të shujanë pasionet edhe kjo
kategori, do të vijnë të tjerë, që do të pyesin se përse ishin kaq budallej
paraardhësit e tyre që merrnin para borxh për të botuar një libër apo e bënin
faqen shollë, dhe mandej e dhuronin andej – këndej.
Kjo që po shkruajmë nuk del nga
shpirti I një Kasandre. A nuk e kemi parë se brima e fundit e kavallit në
këngët tona, deri edhe në festivalet kombëtare, janë tekstet? E kush don të
dijë më për këtë? Kam shtangur sytë kur mora vesh se kishte 500 000 klikime një
“këngë” me fjalë nga më banalet të përfshira në “lirikën” e këngës.
Mjafton vetëm ky tregues për të
treguar shijet e çoroditura me të cilën po ushqehen brezi i ri i “evropianëve”.
Shkrimtarët profesionistë që ka
kultivuar me mundim populli ynë nuk I përkrah askush, nuk kanë para për një
kafe dhe u kërkohet që të humbasin sovranitetin e tyre me gjithfarë
formash. Sot ai lloj shkrimtari si Jakov Xoxa, etj, që zhbirilonte në leksikun
e shqipes si një urith I palodhur, nuk egziston më.
Dakord, shqiptarët kanë jetuar edhe pa
shkrimtarë; fare pa libra apo vetëm me përkthime, siç po bëhet sot. Po , anë
tjetër e këtij identiteti që ne themi se është në rrezik – dhe këtu duam të
ndalemi kësaj radhe – është folklori.
Mendojmë se
sociologët e fundshekullit njëzet, duket se kanë patur krejtësisht të drejtë
kur parashikonin se, pas përfundimit të “luftës së ftohtë”, konfliktet në
rruzullin tonë kanë për të qënë në kryeisht në drejtimin nacional dhe në atë
fetar.
Duam të cekim vetëm për pak se, te ne
nuk është kujtuar askush se kemi një burim të mrekullueshmë turizmi që nuk e ka
askush në tër rruzullin. Shumë misonarë fetarë që kanë ardhur ten e kanë
deklaruar se pjesa tjetër e botës ka mundësi të mësojë nga populli shqiptar për
tolerancën mes të trija feve ; feve që shprehen me për tolerancë dhe butësi dhe
që janë nga më agresivet dhe që kanë treguar kthetrat e veta mesjetare sa e sa
herë kudnër kundërshtarëve të vet. Epra , këta tre fe shkojnë për mrekulli në
Shqipëri, megjithëse u përpoqën shumë për ta shkatërruar këtë ekuilibër. Le ta
lëmë për një herë tjetër këtë temë. Të vazhdojmë për konfliktet nacionale.
Vetëm një i verbër nuk i shikon se si
janë në rritje këta konflikte. Do të thonim se konfliktet me armë janë njëra
nga format e shmuta të shfaqjes së nacinalizmave . Këta lloj konfliktesh të
përgjakura tanimë , si të thuash, janë vënë në zap, por të tjerat, kanë arrdhur
duke u rritur.
Ishim me ansamblin “Shqiponjat” në
“Gazi Baba” të Shkupit dhe pamë me adhurim se si stafi maqedon dhe ai shqiptar
që qëndronin praë nesh, i përngjisnin një zemre të vetme. Mrekulli! Në atë vënd
para ca kohësh ka pasë plumba dhe gjak për motive nacionale.Edhe partitë në
këtë vënd janë të karakterit nacional.
Nuk u interesuam për VMRPDPME, por
shumë që pyetëm, na thanë se dy partitë shqiptare , e Thaçit, dhe e Ahmetit,
asqë bëhet fjalë, të kenë ndonjë antar maqedon.
Mirëpo veprat e mrekullueshme
skulpturore , madhështore, të mahnitëshme nga arti, kushtuar Filipit të Dytë,
luftëtarëve të asaj periudhe dhe njërit prej strategëve më të mëdhej që ka
nxjerrë njerëzimi, njeriut që ka emrin e monedhës së shqiptarëve, Aleksadrit të
Madh nuk ishin ngritur kot.
Edhe shqiptarët kishin nxituar të
vinin shtatoren e Skënderbeut, që, ç’është e drejta, stononte nga përmasat e
veprave të sipërpërmendura.
Këta vepra me kushedi se sa shumë
harzhe, janë ndërtuar këtë një dy vitet e fundit. Dhe kjo flet për furinë
nacionalsite që gëlon edhe në këtë vënd të vogël dhe me probleme.
Por, një nga treguesit më të
fortë të ndjenjav nacionaliste nëpër Evropë, janë përkujdesja shumë në rritje
ndaj folklorit dhe shkrimtarëve vendas. Për shkrimtarët vëndas që në Shqipëri e
kanë gjëndjen “ ibreti mu sibret”, kemi folur sa na ka zënë goja lesh. Shteti
shqiptar gjen para për të ruajtur paqen me ushtarët e vet në disa vënde të
botës, por 5 lekë të qelbura për të mbajtur gazetën 106 vjeçare, më të vjetrën,
gazetën e shkrimtarëve dhe artistëve “Drita”, nuk I gjeti dot; për turpin dhe
pafytyrësinë e tij dhe të klasës së tij politike!
E…na mbetet te folklori. Në
mënyrën më të pastër dhe të drjetpërdrejtë atje paraqitet identiteti, bota
shpirtërore , psikologjia, ndjenja e së bukurës…gjithëçka shqiptare kur ne po
këmbëngulim të futemi në gjithpërfshirjen e BE.
Kudo ku kemi qënë me “Shqiponjat”, me
ansamblin “Kaltërsia” apo “Beslidhja gorare”, kemi parë se vëndet mikpritëse
kanë bërë dhe bëjnë të gjitha përpjekjet për të organizuar sa më mirë
festivalet folklorike që i bëjnë “ndërkombëtare”. Ne këtu në Shqipëri na
dridhet zëmra të organizojmë ndonjë të tillë festival. Ja, sapo u bë festivali
ndërkombëtar i CIOFF Albania në Përmet. Me përpjekje të jashtëzakonëshme të
presidentit shqiptar Niko Mihali, ja, u realizua dhe sivjet, por me fonde
thuajse të mjera dhe pa madhështinë e festivaleve paraardhëse.
Pavarësisht se ky lloj aktiviteti
tanimë ka përmasate një institucioni.
Kudo ku kemi qënë , bashkitë vëndase,
kanë qënë të mobilizuara në tërësinë e tyre për festivalet e folkut në
zonën e tyre. Asqë bëhet fjalë që kryetari I bashkisë, prefekti, gjenerali
ushtarak I zonës ( Në Turqi) të mos presin përfaqësuesit e folklorit të vëndeve
mysafire, të shkëmbejnë dhurata, etj. Po te n e?
Megallomania a, mbase injoranca e
kryetarëve të bashkisë është kaq turpësisht evidente, saqë asnjëri prej tyre –
dorën në zemër nëse ndonjëri e ka bërë e nuk e di unë – nuk merr mundimin të
vejë t’u japë dorën artistëve që vejnë apo kthehen nga jashtë atdheut ku
prezantojnë anën nga më qënësoret të identitetit tonë kombëtar ( që e rrezikon
gjithmonë globalizmi). Kthehen fëmijët shqiptarë apo dhe artistë të rritur nga
aksh vënd, ku kanë marrë vënd nderi, e nuk e lëviz b…as edhe një funksionar I
dorës së tretë të një minibashkie të vijë e t’i takojë, sa për “më ka çue nana
me la gojën”, , pavarësiht se atje ku kanë qënë, ata kanë takuar dhe I ka
spërkatur me levandën e zyrës, kryebashkiaku I një qyteti me 400 mijë banorësh,
psh.
Ansamblet folklorike janë thuajse të
gjitha private dhe , fëmiëjt atje, janë kryeisht prej familjeve të varfëra apo
drejt mesatares.
Çfar i prishet, ta zëmë,
kryebashkiakut të Kryeqytetit, ta vërë në rend të ditës të takojë edhe këta
burra dhe gra që po konsolidojnë me sa munden atë pjesë të identitetit tonë
kombëtar? Të krenohet kur ata paraqiten mirë? Të bëjë një foto me ta? Po
kryebashkiakut të Kamzës, a nuk do t’ I shkonin punët akoma më mirë, sikur të
kishte më shumë marëdhënie me drejtuesit e ansamblit të madh folkloric
“Kaltërsia”të qëndërs së tij tanimë me 100 banorë, shumica, ardhacakë?
Morëm këta dy shëmbuj nga Tirana,
thejsht, për mungesë informacioni për më tej.
Nëse paqeruajtësit shqiptarë ,
me paratë e taksapaguesëve shqiptarë venë të kryejnë misone jashtë atdheut për
ruajtjen e paqes globale dhe priten e përcillen me nderim, përse nuk
ngjet një gjë sado e përafërt me ansamblet e folkut shqiptar, që, për më tepër,
në asnjë rast nuk ka ngjarë të kenë cënuar fondin e shtetit?
Para disa vitesh isha në pozitën e
përkthyesit në një seminar të CIOFF tok me z Niko Mihali. Presidentja
italiane e CIOFF atje na tha se edhe ata kishin në Itali costume të bukura
folklorike, psh, tha ajo, në Kalabri dhe na la të kuptonim për pasuritë e
mëdha folklorike që ka Shqipëria , sadoqë shumica e tyre paraqitet , shtoi më
pas me cinizëm, me cilësi mesatare e poshtë. Sigurisht që kishte të drejtë.
Mirëpo…në Alatri të Italisë, kur ishim
para dy viteve me “Shqiponjat”, që drejtohet nga ish piloti I mbrojtjes
kombëtare shqiptare Eqerem Tuga, në një festival ndërkombëtar folku atje,
organizuar nga CIOFF vëndas, ne ndeshëm në një këngë…së paku 350 vjeçare. Ishte
tipike napolitane, e gëzuar, e qeshur dhe ngjyrangjyra, por, edhe vetë
këngëtari që e prezantoi atë, nuk i kuptonte disa fjalë. Ato ishin në një
italishte shumë të vjetër. Vallë nga cili synduk I popullit komshi Italian
kishte dalë ajo perlë ?
Dhe e kujtuam sërish bisedën me
presidenten e CIOFF Italian.
Ne shqiptarët duke hyrë në BE nuk kemi
përse të mbajmë kryet ulur, por lart.
Le të hyjmë në BE jo duke u krenuar
për shtresën e politikanëve e as të parallinjve.
Vështirë të krenohemi më edhe me
mendimtarët e shkrimtarët.
Ne duhet të hyjmë dhe do të hyjmë duke
mbajtur të shkruar me gërma të mëdha në ballin tonë folklorin e
pasur dhe tolerancën fetare
Botuar te “Tirana Observer” 4.07.2012
